بسیج و
ضرورت نگاه به آینده

مقام معظم رهبری با
عنایت به شرایط حاکم بر جهان، در شهریور 1386 نکات مهمی را در خصوص توجه به آینده
ارائه فرمودند و تاکید داشتند که «گرچه به تعبیری سپاه ]و بسیج[ در دوران دفاع
مقدس و پس از آن عملکردهای خوبی داشتند و این عملکردهای خوب نقاط برجسته و درخشنده
ای را در تاریخ خدمت سپاه به جامعه اسلامی مان به نمایش گذاشته، ولی نباید سرگرم
این گذشته درخشان شد و از آینده غافل بود

اگر به فکر آینده نباشیم
آیندگان با حوادثی که با آنها مواجه خواهند شد، دچار دستپاچگی و تعجیل در عمل
خواهند شد و ممکن است خسارتهای جبران ناپذیری دچار انقلاب و نظام شود.» برخی گمان
می کردند بسیج- با توجه به خاستگاه تاریخی اش- مولود اقتضائاتی است که در سالهای
آغازین جنگ تحمیلی شکل یافته اند و با تکیه بر همین فلسفه وجودی، بقاء آن را در
شرایط غیر جنگی امری دشوار و چه بسا دور از ذهن می پنداشتند. در حالیکه کیفیت بقای
بسیج طی سالهای پس از دفاع مقدس نه تنها ناظر به نقش دفاعی آن در عرصه پاسداری از
دستاوردهای انقلاب اسلامی بوده، بلکه با تعمیم فعالیت آن به عرصه های فرهنگی
اجتماعی و سازندگی، ابعاد وسیع تری نیز یافته است.تنومند شدن بدنه بسیج به طور قطع
نتیجه صُدفه و اتفاق نیست؛ بلکه نتیجه فرایندی است که در بستر زمان و با برخورداری
از آگاهی و معرفت به رسالت دینی و انقلابی و عمل به فرامین و رهنمودهای رهبر
فرزانه انقلاب روی داده است.

به هر روی سخن گفتن از
بسیج صرفاً معطوف به بزرگداشت بسیج نیست، چرا که ملت مسلمان ما همواره قدردان
زحمات، فداکاریها و رشادتهای بسیجیان پاکباخته و دلاور بوده و خواهند بود. صف
طولانی شهدای بسیج، هم آنانی که هنوز هم گاه به گاه در خیابانهای شهرهای بزرگ و
کوچک بر روی دوش مردم کوچه و بازار تشییع می شوند، گواه خلوص، رادمردی و شرافت
آنان است.

اما اینک بسیج چه رسالتی
بر دوش دارد؟چگونه به آن آگاهی می یابد تا بتواند آینده ای بهتر بنا کند؟ دورانی
که تغییرات شگرفی در عرصه مناسبات فرهنگی و اجتماعی و دفاعی و نیز در صحنه روابط
بین الملل روی داده است. عصری که جهانخواران و مستکبران می کوشند با لطاف الحیل و
با اختصاص میلیاردها دلار پول و امکانات مختلف، آینده را به نفع خود سامان دهند.
در چنین اوضاع مغشوشی که مناقشه تاریخی حق و باطل صورت پیچیده تری به خود گرفته
است، «بسیج» در کجا ایستاده است و چه وظیفه ای به عهده دارد؟ نکته ای بسیار حیاتی
است. این «فهم زمان» است که به بسیج کمک خواهد کرد تا خود را بیابد و متناسب با
آرمانها و ارزشهای والای اسلامی و انقلابی، آینده را بهتر از پیش بسازد. از چنین
منظری است که آینده نگری برای بسیج امری لازم و برای بقای فرهنگ و تفکر بسیجی
ضرورتی اجتناب نا پذیر است.

نوشتار حاضر می کوشد در
کنار بازخوانی کوتاهی از سیر تطور تاریخی علاقه مندی انسان به آینده پژوهی، به
ضرورت توجه به آینده بسیج تاکید نموده و علاوه بر آن به طور اجمالی به بیان روش
های برای به روز آمد کردن کارکردهای بسیج بپردازد.

یکم:

مجهولاتی که در برابر
انسان قرار می گیرند، معمولاً دو گونه اند:

مجهولاتی که با جهد عقلی
به زمره معلومات ملحق می شوند و دسته دیگر مجهولاتی هستند که عقل آدمی قدرتی برای
کشف آنها ندارد. از خصائص ذاتی انسان یکی آنست که (از طریق به کار بردن عقل) به حل
معماها و مجهولات سخت علاقه مند و شایق است. اساساً همین خرد گرایی و تمایل به رمز
گشایی از رویدادها و حوادث طبیعی و غیر طبیعی است که آدمی را از دیگر جانداران
متمایز می سازد. با تکیه بر همین امتیاز است که ارسطو، مصنف علم منطق(Logic) و پیروان او در عالم اسلام نظیر فارابی و
ابن سینا، «ناطق»بودن را وجه ممیز انسان می دانند. ناطق بودن به یک معنا ناظر به
تمایل آدمی به امر شناخت و تلاش برای نقاب افکندن از چهره مجهولات است.

دوم: